home - thanks and good bye

 

 

Uluslararası Sukuşu Sayımları

Uluslararası sukuşu sayımı (USS) sukuşlarının popülasyonlarının belirlenmesi amacıyla alan bazında yapılan ve Wetlands İnternational (daha önceden İWRB) tarafından organize edilen bir sayım organizasyonudur.

Sayımlar her yılın Ocak ayında gerçekleştirilir. Bunun nedeni Ocak ayının kuşların en hareketsiz olduğu ve alanlarda kümelendiği zaman olmasıdır.

Batı Palearktik ve Güney Batı Asya'da 20.000 alan USS'lerin başladığı tarihlerde sayılmaktaydı. 90'lı yıllarda çoğunluğu gönüllülerden oluşan yaklaşık 11.000 kişi sayımların gerçekleşmesi için çalışmaktadır. Ortalama 175 tür ve 20 milyon sukuşu her yıl düzenli olarak sayılmaktadır.

Sayımların en önemli özelliği sahip olduğu uzun dönemli bakış açısıdır. Aynı alanlarda aynı noktalardan yapılan standart sayımlar, uzun dönemde popülasyon trendlerinin analiz edilmesinde oldukça yararlı olacaktır.

Tarih

  • İWRB, 1967 yılında Avrupa ve kaç ülkede uluslararası sukuşu sayımlarına başlamıştır,
  • 1970 ve 1980 yılları arasında bir çok ülkede uluslararası sukuşu sayımları başlamış ve ülkeler kendi standart metotlarını oturtmuşlardır.
  • Wetlands İnternational sonuç raporlarını toplu olarak, ülkeler de kendi raporlarını ayrı ayrı yayımlamışlardır.

Uluslararası Sukuşu Sayımlarının Amaçları

  • Sukuşu popülasyonu tahminleri için bir temel oluşturmak,
  • Az bilenen kuşlar ve alanlar hakkındaki bilgileri artırmak,
  • Standart sayımlar vasıtası ile sukuşu popülasyonları ve dağılımlarının izlemek,
  • Ramsar Sözleşmesi altında belirtilen nitelikleri sağlayan alanları belirlemek ve izlemek,
  • Born Anlaşması (Born Convention) altında imzalanan Afrika - Avrasya Göçmen Kuşlar Sözleşmesi'nde kullanılmak üzere sukuşlarının koruma statüleri hakkındaki bilgileri elde etmek,
  • Yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde, sukuşlarının ve sulakalanların önemleri hakkındaki bilinçlilik düzeyini artırmak.

Metotlar

  • Uzun vadeli sukuşu ve sulakalan sayımları,
  • Alanların standartlaştırılmış yöntemlerle sayımları,
  • Gönüllü kuş gözlemcilerinin desteği ile ulusal bir koordinatörün sayımları gerçekleştirmesi.

Çıktılar

  • 1967 yılından beri Ocak ayında yapılan sayımlar,
  • Çoğu ülkenin ulusal raporu,
  • Wetlands İnternational tarafından üretilen ve detaylı popülasyon trendlerinin de yer aldığı uluslararası Genel Rapor,
  • 1990'lu yıllarda yaklaşık 50 ülkenin katılımı,
  • 1995 yılında sayılan 23 milyon ve 1996 yılında 19 milyon sukuşu.
  1. ve 1996 Yıllarından Bazı Örnekler

      Sakarmeke Fulica atra 2.8 milyon - 1996

      Yeşilbaş Anas platyrhynchos 2.4 milyon - 1995

      Fiyu Anas penelope 1.8 milyon - 1995

      Kara karınlı kumkuşu Calidris alpina 1.3 milyon - 1995

      Sakarca Anser albifrons 1.2 milyon - 1995

      Karabaş martı Larus ridibundus 1.1 milyon - 1995

      Tepeli patka Aythya fuligula 1.0 milyon - 1995

      Kızkuşu Vanellus vanellus 1.0 milyon - 1995

Anatidea ve Sakarmeke:

  • En yayın ördeklerden biri olan yeşilbaşın 1987 - 1996 yılları arasında oldukça azalmış olduğu çıkmıştır,
  • Kılkuyrukların sayıları Avrupa'da oldukça azalmış popülasyonun çoğu yüksek tehdit içeren Batı Afrika sahillerinde yaşamaktadır,
  • Dalıcı ördeklerin popülasyonları sağlıklı olmakla beraber elmabaşın popülasyonu batı Akdeniz'de azalmaktadır,
  • 1990'larda suna, fiyu, ve bozördeklerin sayılarında belirgin artışlar gözlemlenmiştir,
  • 1987 - 1996 yılları arasında sulakalanlara çok büyük baskıların olduğu Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde ördek ve sakarmeke sayılarında belirgin bir azalma kaydedilmiştir,
  • Azerbaycan'da 1996 yılında sayılan küçük karabatak sayıları zamanın tahmin edilen popülasyonun iki katından fazladır.

Türkiye'de USS

Türkiye'de günümüzde USS'ler Doğal Hayatı Koruma Derneği (DHKD) tarafından organize edilmektedir. 1986 - 1990 yılları arasında yine DHKD desteğinin de bulunduğu sayımlar WİWO tarafından gerçekleştirilmiş ve raporlanmıştır.

Geçmişte yapılan sayımlar daha kısa sürelerde ve düşük sayılardaki alanlarda gerçekleştirilmesine rağmen 1996 - 1999 sayımlarına sayılan alanların sayısında büyük artış vardır (Bknz. Tablo 1). Bundan dolayı sayılan kuşların sayılarında da doğrudan karşılaştırmak yapmak yanlış sonuçlar doğruabilir. Karşılaştırmaların alan bazında yapılması daha doğru sonuçlar verebilir.

 USS'lerde sayılan alan ve sukuşu sayıları

USS'lerin oldukça yüklü bütçeleri, Türkiye'de her yıl uygulanmalarını bu güne kadar mümkün kılmamıştır. Gerek deneyimli Türk kuş gözlemcilerinin olmaması gerekse teknik donanımın yetersizliği son yıllarda sayımların bir kaç yılda bir yapılması ile sonuçlanmıştır.

Sonuçların Uluslararası Sözleşmeler Tarafından Kullanımı

  • Ramsar anlaşması altında yer alan %1 kriteri, USS'nin en etkin kullanıldığı alanlardan biridir. Bu kritere göre bir sukuşunun dünya popülasyonun %1 kadarını tutan bir sulak alan Uluslararası Öneme sahip sulakalan özelliğini kazanır.

 

Uluslararası Sukuşu Sayımları - Türkiye

  • USS, Afrika-Avrasya Göçmen Kuşlar Sözleşmesine (AEWA) de bilgi sunar. AEWA Eylem Planı ve Göçmen Sukuşlarının koruma Durumları Raporları da USS sonuçlarını baz alarak hazırlanır.

Gelecek

USS'ler bir çok ülkede tam olarak gerçekleştirilmekteyse de Güney ve Doğu Avrupa'da, Orta Doğu'da ve Orta Asya'da hala sayılamayan alanlar hatta ülkeler mevcuttur.

Bu sayılamayan alanlar için Wetlands İnternational bir GAP analizi yapmakta bir plan geliştirmektedir. Bu planın amacı 2003 yılından itibaren önemli alanların ve ülkelerinde düzenli olarak sayılmalarının sağlanmasıdır.

DHKD, USS'lerin her yıl düzenli olarak yapılabilmesi için gerekli ortamın hazırlanması üzerine çalışmaktadır. Daha detaylı olarak yapılabilecek sayımlar için tüm kuş gözlem toplulukları ve kamu kuruluşları ile işbirliği olanakları aranacaktır.

Kaynaklar

- http://wetlands.agro.nl

- http://www.ramsar.org