KRAL MAUSOLOS (M.Ö.377-353)

Halicarnassos'da (Bodrum) kral oluyor. Dünyanın 7 harikasından Mausolos anıtını yaptırıyor. Bölgeyi yönetiyor. Kaya mezarların çoğu bu döneme ait, bölgede ikinci altın çağ. Karia'lı olan Mausolos, Karia'yı Helen uygarlığına açıyor.

BÜYÜK İSKENDER (Alexander The Great) ORDUSU İLE GEÇİYOR (M.Ö.334)

Bölgenin kültürel ve siyasi yapısı köklü olarak değişiyor.

Bölge Türk yönetimine kadar Helen uygarlığına açılıyor.

RODOS KARŞIYAKASI (Rhodian Pareia) (M.Ö.2.yüzyıl-M.S. 1. yüzyıl)

Bölge M.Ö. 2. ve 1. yüzyılda üçüncü altın çağını yaşıyor.

Bilinen kişiler ve olaylar

Romalı devlet adamı Julius CAESAR (M.Ö.100-44), M.Ö. 48 yılında bölgeden geçerek Rodos'a gidiyor.

Mısır Kraliçesi Kleopatra (M.Ö.69-30), M.Ö. 41 yılında bölgeden geçerek Efes'e gidiyor.

Rodoslu General Nicagoras, M.Ö. 200 civarında İdima'yı Rodos'a bağlıyor.

Protophon, İdima'da görevli Rodoslu yönetici

Athenagoras, İdima'da görevli Rodslu yönetici

İdimalı katip (grammatikos) Demetrius

İdimalı Antipatros oğlu Apollonius

ROMA- BİZANS DÖNEMİ (M.S.1.yüzyıl - 13 yüzyıl)

Roma İmparatoru Vespasianus'a (69-79) Gökova Eski İskele'de anıt dikiliyor ?

Aya Kosma adına Eski İskele'de kilise yapılıyor. 4. yüzyıl ?

Bölge 1. ve 2. yüzyıllarda dördüncü altın çağını yaşıyor. Daha sonraları karanlığı gömülüyor.

METEŞE BEYLİĞİ ve OSMANLI DÖNEMİ (13.yüzyıl -1922)

Türkçe ve İslam dini bölgeye hakim oluyor

Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) ordusu ile Temmuz 1522 de Ordusu ile Rodos'un fethi için gidiyor, Ocak 1523 de bölgeden geçerek İstanbul'a dönüyor.

1672 yılında ünlü Türk gezgini Evliya Çelebi bölgeyi ziyaret ediyor

Ulalı Ağalardan Salih Paşa (1750-1800) Gökova ovasının tarıma açılması için gayret gösteriyor

1840'lı yıllarda Tavaslı Mütesellim Osman Ağa bölgede önemli hizmetlerde bulunuyor.

1834 Tavaslı Osman ağanın eşi ÜMMÜGÜLSÜM Hanım hayır işleri yapıyor. Mezarı muhtemelen İnişdibi'nde. Ümmügülsüm Hanım bölgeden ilk bilinen tarihi kadın.

1912 Rodos ve Oniki adalar İtalya'ya geçiyor, bölgenin ekonomisine darbe oluyor, adalardan kaçakçılık başlıyor.

CUMHURİYET DÖNEMİ

1930'lı yıllarda Sıtma ile savaş verilmeye ve dranaj işlerine başlanıyor.

1938'yi yıllarda Muğla Valisi Recai Gürel Muğla'yı karayolu ile Marmaris'e bağlıyor.

1968'li yıllarda Başbakan Süleyman döneminde modern Sakaryolu açılıyor ve bölge turizme açılıyor.

1971 Akyaka köy muhtarlığı oluyor. Hasan Kaya muhtar

1980'li yıllar turizm gelişmeye başlıyor, 7. Cumhurbaşkanı yöre ile özel ilgileniyor.

1988 Gökova 9. Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından özel koruma bölgesi ilan ediliyor.

1987 Cumhurbaşkanı Turgut Özal Gökova'yı ziyaret eden ilk CUMHURBAŞKANI

1987 Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Perez de CUELLAR, Turgut Özal ile bölgeyi ziyaret ediyor, Gökova'yı ziyaret eden ilk yabancı devlet adamı oluyor.

1992 Akyaka belde oluyor ve İsmail Akkaya ilk Belediye Başkanı oluyor.

Bölge Turizmde hak ettiğine kavuşuyor ve gerçek altın çağı yakalıyor

Muğla'dan, İstanbul'dan,Ankara'dan, İzmir'den….den

Almanya'dan, İngiltere'den, Fransa'dan, Hollanda'dan, Danimarka'dan, İsrail'den, Rusya'dan

İnsanlar yaz tatilleri için Akyaka'yı seçiyor.

STRABO ( M.Ö. 65- M.S.23)

Coğrafya'nın babası

Amaseia (Amasya) kentinde doğmuş, Nyssa (Aydın-Sultanhisar)kentinde öğrenim görmüştür. Grekçe yazılmış, Geographica (Coğrafya) adlı eserinin 12-13-14 nolu kitapları (bölümleri) Anadolu hakkında bilgi verir. 14 nolu kitabında Kerme körfezinde Halicarnassus ve Cnidus kentleri arasında Kerme körfezinde, Ceramos (Ören) ve Bargasa adlı kentlerin bulunduğunu yazar.

(Bargasa kentinin körfezde olmadığı ve onun yerinde İdyma kentinin bulunduğu sonraları anlaşılmıştır.)

Lucius Annaeus SENECA (M.Ö. 2 ?-65)

Latin filozof, tarihçi yazar. Çeşitli felsefe eserleri yanında Latince yazılmış olan "Quaestiones Naturales- Doğa İncelemeleri" adlı eserinde (III-19) İdymus isminden söz edilir.

ARRİANOS ( 95- 150 ?)

CHARLES FELLOW

1838 yıllarında bölgede araştırma yaptı. Eseri: " A journal written during an excursion in Asia Minor"

R. HOSKY

Eseri: "Narrative of a survey of the South coast of Asia Minor and a town into interior of Lycia"

"The journal of Royal Geographical Society of London" vol.12, p. 143-161

"Anadolu'nun güney kıyılarında ve Likya'da bir ilçede araştırma"

1840 yılında çevrede coğrafya araştırmaları yapıyor. Gökova limanını ziyaret ediyor. Batı'da Cova olarak bilindiğini belirtiyor. 1819 yıllarında Rodoslu Yahudi Salomon el Hadef'in Gökova iskelesinde bir deposu olduğunu bildiriyor.

Marmaris'in çok küçük bir yerleşim yeri olduğunu belirtiyor, bir İngiliz gemisinin gelişinin yeni kulübeler yapımına sebep olduğunu belirtiyor.

Heinrich KİEPERT (1818-1899)

Alman coğrafyacı ve haritacı, 1843-1845 yılları arasında Anadolu'da harita çalışmaları yaptı. Türkiye'de ilk harita çalışması yapan araştırmacı. Eserleri:

1. Karte von Kleinasien Berlin 1845

2. Lehrbuch der Alten Geographie Berlin 1878

(1845 tarihli haritada İdyma yerinde Bargasa kenti gösterilmiştir.)

Sir Charles NEWTON (1816-1894)

Anadolu'da araştırma ve incelemelerde bulundu. İngiliz tarihçi ve arkeolog. 1856 yılında Halikarnassos'ta bulunan "Mouseleion"u buldu.

Eseri: " A history of discoveries at Halicarnassus, Cnidus" 1862, vol II part I, London.

"The travels and discoveries in the Levant" 1865

1856 yılında Gökova yöresinden geçti, ve Gökova limanını ziyaret etti. Eserinde o günkü yolları anlatmaktadır. Yöreden geçişine İngilizce bölümde yer verilmiştir.

Ch. DİEHL ve G. COUSIN

Bölgede ilk epigrafik inceleme yapan Fransız araştırmacılar. 1885 yılında bölgeyi gezdiler. "VILLES INCONNUES DU GOLFE CERAMIQUE- Kedreai et Idyma" adlı Fransızca makaleyi "Bulletin de Correspoundance Hellenique -1886 cilt 10 -sayfa 423-430

Bu araştırmacılar okudukları kitabelere dayanarak, İdyma kentinin Gökova körfezi ucunda şimdiki Orman kampının yerinde olduğunu belirlediler.

Prof Ch. Diehl Bizans tarihi ve sanatı araştırmacısı idi. Birinci Dünya savaşının arkasından İstanbul'da "Fransız Arkeoloji Enstitüsü" kuruldu. Bu enstitünün Müdürü Paris'te bulunan Prof. Ch.Diehl ve İstanbul'daki temsilcisi ise gene Bizans tarihi uzmanı Jean Ebersolt (1879-1933) idi. (Kaynak Jean Ebersolt, Bizans İstanbul'u, 1996, s.III-V)

Fransızca olan makalenin Türkçe çevirisi bu bölüme eklenmiştir.

HULA ve SZANTO

Yörede araştırma yaptılar. Eserleri : "Bericht über eine Reise in Karien".

Bölgeyi 1893-1894 yılında ziyaret ettiler. İdyma kentine ait iki yazıtı ve Kallipolis kentine (Kızılyaka, Elmalı köyü civarları) Duran Çiftlik'te Roma İmparatoru Domitianus'a (İmp.81-96) ait olan yazıtları buldular ve yayınladılar.

VITAL .QUINET

Coğrafya, nüfus ve yol konularında Fransızca eseri var: "La Turquie d'Asie, Geographie, Administrative, Statistique, Descriptive et Raisonnee de chaque Province de l'Asie Mineure"

1890-1894, 4 Bande.

Bu eserin 4. Cildinin 72 sayfasında, Muğla'nın konum itibariyle dağlar arasında kaybolmuş bir kent olduğu, komşu kentlerle hayvanların güçlüklerle geçebileceği patika yollarla ilişki kurulduğu, bir iki yıldan beri Muğla'yı Gökova'ya bağlayacak araba yolu inşa edilmeye başlandığı ve 30 km civarında olabileceği ifade edilmektedir. Gökova limanının gemilerin düzenli seferler yapmasına uygun olmadığı, ancak yük gemilerinin yanaştığı açıklanmaktadır.

Ayrıca Aydın iline demiryollarının gelmesi ile ticaretin kuzeye kaydığı ve Gökova limanının öneminin azaldığını belirtiyor.

J.L.MYRES

W.R. Paton ile yörede coğrafya araştırması yaptılar. Eserleri:" Researches in Karia, geographical journal, 1897, vol. 9, p.38-54

W.R. PATON

Çevrede araştırma yaptı. Eseri: " Sites in East Caria and South Lydia" "Journal of Hellenic Studies, 1900, vol 20, p.57-80" . Kıran dağının altında tüm sahil boyunca kaynayıp denize ulaşan su kaynakları olduğunu yazar.

VON DIEST

Çevrede coğrafi ve haritacılıkla ilgili 1919 yılında araştırma yaptı. "Pet. Mitteilungen 1909"

Sahilden içeride, Araplar çayının üzerinde mahmuz gibi bir tepe olan Zeytin Belen (368 kotlu Asartepe) kale kalıntıları bulunduğunu, gene körfezin güneyinde bir tepe üzerinde de kalıntılar (Ferek Kızılasarı) olduğunu belirtmektedir. Ayrıca Akbük Asarı hakkında da bilgiler vermektedir.

DELATTE

"Les Portulans grecs" Aziz Kosma hakkında bilgiler vermektedir.

TOMASCHECK

"Zur hist. Topographie, Kleinasien im Mittelaltar" Aziz Kosma hakkında bilgiler vardır.

MEDITERRANEAN PILOT

5^th edition, 1918, denizciler bölge hakkında bilgiler vardır.

PAUL WİTTEK

"Das Fürstentum Mentsche 1918" Menteşe Beyliği olarak 1934 tarihinde Almanca olarak yazılmış eseri Türk Tarih Kurumu tarafından 1944 tarihinde Türkçe'ye çevrilmiştir.

G.GUIDI

İtalyan araştırmacı, Muğla İtalya işgali altında iken araştırmalarda bulundu. İdimos ile ilgili "Viaggio di esplorazione in Caria" isimli makalesi "Annuario della scuola archeologia di Athene Vol.4-5 (1921-1922) sayfa 369-374 de İtalyanca yayınlandı.

İtalyanca olan eserin İdima ilgili bölümünün Türkçe çevirisi bu bölüme eklenmiştir.

ZEKAİ EROĞLU

Muğla ili ve içerisinde Gökova ile ilgili araştırma ve incelemelerini yayınladı: "Muğla Tarihi, 1939" (çok değerli ve kapsamlı bilgiler yanında pek çok konuda zamanın politik görüşlerine göre ön yargılı olduğu kanısındayım)

LOUIS ROBERT (1904- Paris1985)

Helenistik dönem Grek yazılarının okunması konusunda uzmanlaştı ve bu yazılarda ki eksik yerlerinin saptanmasında kurallar geliştirdi. Anadolu'da Helenistik kentlerin tarih ve coğrafyası konusunda çalıştı. 1956-1964 yılları arasında İstanbul'da Fransız Arkeoloji Enstitüsünün başkanlığında bulundu. Fransızca ile yazılan hiç bir eseri Türkçe'ye çevrilmedi. Çevre hakkında en önemli araştırmaları gerçekleştirmiştir. Eserleri:

1.Etudes Anatoliennes - Anadolu Araştırmaları- Paris 1937

(Burada Idyma konusunda inceleme vardır.)

2. Hellenica 13 cilt (1940-1965)

3. Villes d'Asie Mineure - Anadolu Kentleri

4.La Carie- Karia Bölgesi- Jeanne Robert ile birlikte

(Afrodisias ve çevresi inceleniyor)

GUY MEYER

Paris' de yaşıyor. Fransız Araştırmacı. İdima ile ilgili tüm bu bilgileri ve yöredeki kitabeleri bize ulaştırdı. Kendisi ile yazışma fırsatı buldum. Fransızca 7 sayfalık Gökova tarihi ile ilgili mektubu bulunmaktadır.

Prof. A. BRESSON

Rodos ve Karia bölgesindeki Grek yazıtları konusunda çalışmaktadır.

P. BENEDICT

Ula ve çevresi hakkında " ULA AN ANATOLIAN TOWN" Leiden, E.J. Brill, 1974 isimli yayını bulunmaktadır. Ula yanında Gökova hakkında da bilgiler yer almaktadır.